Người Việt có câu cửa miệng: Hát hay không bằng hay hát. Trải qua thời gian cho đến hôm nay dường như nó đã nghiễm nhiên thành một thứ triết lý âm nhạc bất thành văn ăn sâu vào gốc rễ quan niệm cùng tập quán văn hóa của đại chúng.
Có thể cho rằng câu nói này hình thành trên cơ sở lý luận
“kim tự tháp” mà người ta đã áp dụng cho mọi mô hình phát triển từ thấp đến nâng cao, nghĩa là có mặt bằng rộng
mới xây nên đỉnh cao- tức
là phải phát triển tính phong trào, nghiệp
dư rộng rãi mới có thể tạo nên một tầm cao chuyên nghiệp - điều này hoàn
toàn logic về mặt phát triển.
Tuy nhiên, khi nó đã trở thành một thứ triết lý mà không phải là một sách
lược của một qui trình phát triển thì một đỉnh cao chuyên nghiệp sẽ có nguy cơ bị
bào mòn và đánh đồng cùng nghiệp
dư, phong trào. Hãy nhớ, cũng có câu cửa miệng khác nhắc nhở: Qúy hồ tinh bất
quý hồ đa. Nghĩa là
khi hướng đến chuyên nghiệp
rồi thì không cần số lượng “tài tử”mà cần thiểu số tinh hoa.
Chúng ta đang chứng kiến một nền nhạc Việt ráo riết đánh động và phát
triển tính nghiệp dư mà không chú trọng gì đến kích thích sự nâng tầm lên đỉnh của chuyên
nghiệp. Cho nên, triết lý”hay hát “ ở đây vô tình đã giữ chân nhạc Việt thỏa mãn trong cái đồng bằng
phong trào và nghiệp dư bao la mà cơ hồ như không thấy những hình bóng hùng vĩ
của cao nguyên chuyên nghiệp đâu cả!
Cái tin The X-Factor bắt đầu nhập cảnh vào VN cho thấy triết lý trên đang càng ngày được ưa chuộng.
Sau Idol rồi The Voice, bây giờ lại thêm The X, bên cạnh những mặt hàng quốc nội
lâu đời như: Tiếng
hát truyền hình, Sao Mai…Nhạc Việt đang thành một phòng hát karaoke vĩ đại, hay nói đúng hơn Việt
Nam đang ở trong một
âm quyển karaoke!
Người Việt phải chăng tự hào vì tiếng nói của mình có 6
thanh ngữ điệu gần như 7
nốt trầm bổng của thang âm tây phương, mà người ngoại quốc vẫn thường nhận xét:
nói như hát. Cho nên,chúng ta có vẻ tự tin: nói còn như hát, huống gì hát thì
phải là hạng…siêu hát!? Tuy nhiên, cũng có những nhà âm nhạc nước ngoài nhận
xét: Người Việt hát như…nói! –dĩ nhiên không phải ám chỉ đến Rap! Một
câu nói cảnh tỉnh cho những cuồng vọng a-ma-tơ. Vì nói chỉ so với nói. Còn khi
hát thì phải so với hát. Thanh ngữ điệu thì không có độ cao chính xác, còn thang âm thì
chính xác như toán học với những đơn vị đo đếm chi li - đó là chưa nói đến cấu tạo của thanh quản người Việt có tính nhân trắc yếu hơn như
chiều cao của người Việt so với một số nước.
Ngoài ra, chúng ta cũng đang chung chạ với cái âm quyển karaoke
hằng ngày. Từ loại hình Hát với nhau, đến Karaoke cộng đồng và cả Karaoke tại gia. Tai nghe chúng ta đang đựợc huấn
luyện thường xuyên – dù muốn hay không - trong cái âm quyển nghiệp dư nhưng
vang rất to, rất lâu, rất rộng do văn hóa giữ yên lặng cho láng giềng của người Việt rất hồn nhiên như con nít
khóc oa oa. Một âm quyển không bình thường
mà phải nói là đang
bị ô nhiễm âm thanh, cộng thêm một sự bỏ hoang về giáo dục thẩm âm nên càng
ngày trình độ mỹ học âm nhạc
của mọi người không phát triển mà xuống cấp. Mà dân trí âm nhạc xuống thì như con nước xuống kéo theo một nền âm nhạc xuống chung vui cùng bờ bãi karaoke.
Một đất nước không nhiều người “tài hát hay” mà chỉ “tài hay
hát” cũng như thiếu những nhà âm nhạc chuyên môn đủ nội lực và bản lĩnh ngồi ghế giám khảo,
mà có hàng loạt cuộc thi tìm kiếm tài năng âm nhạc vỡ bờ - không thua những cường
quốc về âm nhạc - như thế, thì hầu như sẽ cho ra những sản phẩm nghiệp dư nối tiếp
phong trào mà thôi.
Có lẽ, không phải mọi người không nhìn thấy điều đó mà chẳng qua họ chỉ quen mắt nhìn tiền và tai đã quá quen với những vi khuẩn âm nhạc.
Có lẽ, không phải mọi người không nhìn thấy điều đó mà chẳng qua họ chỉ quen mắt nhìn tiền và tai đã quá quen với những vi khuẩn âm nhạc.
T.M.P
