Không phải ai cũng hát bolero Việt ra bolero Việt như Chế Linh được
1/Không phải ai hát bolero cũng được.
Đừng tưởng bolero dễ hát, dễ nghe mà ai cũng có thể hát đạt.
Sai lầm!
Sự đơn giản đôi khi lại khó thực hiện cho nó thật… giản đơn.
Nhiều người vẫn nói đùa rằng hát cho ra sến, tức sến khiến gạch đá chảy nước
luôn như Chế Linh từng đóng dấu thương hiệu là điều không phải dễ. Ta có thể
nói ca sĩ bolero còn lâu mới hát như ca sĩ opera được thì cũng có một thực tế
là ca sĩ opera cũng bất khả thi để hát cho ra chất bolero!
Mỗi loại hình âm nhạc có đặc trưng riêng vì thế cũng sẽ có
những yêu cầu kỹ thuật cũng như diễn đạt riêng. Không hiểu, không phù hợp,
không nắm bắt được thần thái biểu cảm điển hình thì không thể nào thể hiện đúng
chất nhạc riêng được.
Khi bắt mạch được thị hiếu nghe bolero đang thành cao trào, nhiều
ca sĩ đua nhau trình diễn loại nhạc này cũng thành trào lưu luôn. Họ bất chấp
giọng hát và tinh thần mình có hợp với thể loại này không. Cứ thế nhắm mắt họ cứ
hát vì đơn giản nó có thể kiếm ra…tiền!
Sự hỗn tạp từ đây mà ra chứ không xuất phát gì từ bản chất bolero cả.
Để nghe lại một loại nhạc nào đó đôi khi là phải nghe lại
chính những giọng ca đã in dấu song hành với nó thì mới…đã! Còn ca sĩ mới sau
này thì không phải ai cũng thoát được cái bóng của tiền nhân. Hoặc nếu cố làm mới
bolero thì nhiều khi lại làm hỏng tinh thần của nó, khiến cho người nghe như
đang chứng kiến một cuộc cưỡng bức bolero!
Tôi nếu có hứng nghe thì thích nghe chính những giọng ca
trước đây đã làm nên danh hiệu bolero Việt Nam hơn là nghe các giọng ca bây giờ(Nếu
có thì cũng rất ít và không thể nào xuất sắc được)
Vì thế, sự đua nhau hát bolero cho thấy ca sĩ chỉ đang chạy
theo đồng tiền chứ thật sự không phải bị cuốn theo nghệ thuật bolero!
2/Ca từ bolero bình dân nhưng không rẻ tiền và dung tục là một
nghệ thuật tinh tế.
Một trong những đặc trưng của bolero là ca từ không nặng
tính văn chương thi phú. Nó thể hiện tính dân dã và nghiêng về lối tự sự kể
chuyện của khẩu ngữ. Chính đặc tính này khiến bolero len lõi vào mọi ngóc ngách
trong tâm thế người nghe tự nhiên như mưa rơi thấm dần vào đất.
Nhưng giữa sự dân dã và khẩu ngữ đó với sự rẻ tiền và dung tục
là một sợi tơ mong manh.
Nhiều nhạc sĩ phản biện với tôi rằng họ viết nhạc ca từ bình
dân như bolero để phát huy tính văn hóa đó: gần gũi và thân thiện với quảng đại
quần chúng. Nhưng cũng có khán giả thắc mắc với tôi là: sao ca từ bolero bình
dân mà tôi nghe dễ chịu còn ca từ nhạc trẻ bây giờ họ cũng viết bình dân song
nghe lại chói tai và không chịu được!
Điều này đáng để suy nghĩ. Nhưng chẳng phức tạp gì để nhận
ra sự khác biệt lớn là tính nhân văn cũng như cảm xúc chín mùi của ca từ bolero
so với ca từ bình dân của hiện đại: Nó quá thực dụng, nó không mang tình người cao cả hay tự nhiên mà rất gượng
ép với một trải nghiệm tình cảm rất nông cạn và tầm thường. Đôi khi lại là bất
thường và tha hóa trong yêu đương hay cả trong quan niệm sống.
Khác nhau quá xa như vậy thì đừng lấy tinh thần bình dân của
bolero ra mà cổ vũ cho lối viết ca từ cẩu thả rẻ tiền hiện nay của một số tác
giả.
3/Giai điệu bolero dễ nghe, dễ nhớ là thuộc tính thời gian
Có lẽ cụm từ: “thuộc tính thời gian” sẽ làm mọi người khó hiểu
hoặc hiểu lầm. Cho nên xin được giải thích thêm là ám chỉ là cái đã có trước rồi
thì không phải cứ làm theo nó là vẫn y nguyên giá trị.
Cũng tương hợp như ca từ, giai điệu bolero thuộc loại dòng
chảy thính giác bình dân. Nghĩa là cách tổ chức và sắp xếp giai điệu đi theo một
tuyến rất đơn sơ với các quảng đúng, trưởng và thứ rất thuận tai. Hòa thanh vì
thế cũng giản dị,theo một vòng công năng chính là các bậc trong thang âm 1,4,5
và 1. Người ta gọi đó là công năng vòng hay là accord vòng.
Nhưng đó là thủa xưa, bây giờ nếu ai đó cứ viết bừa theo
cách trên thì xin can vì nó cho thấy sự ù lì ăn sẵn cái đã có đã được khai thác
đến mòn nhẵn cả rồi. Mấy thập niên trước người ta viết như thế là hay nhưng
không có nghĩa bây giờ viết như vậy là có cùng giá trị được đâu.
Cái khó hiện nay là gì? Viết cho quảng đại quần chúng như
bolero là dễ nghe dễ nhớ mà không đi vào
lối vòng mòn mỏi kia là cực khó! Nhiều khi làm được một việc giản đơn nhưng
không có cảm giác quen thuộc lại khó vạn lần so với việc thực hiện những cái phức
tạp nhưng sự xa lạ vẫn còn nhiều đất trống!
4/Ăn mãi một món không tốt cho sức khỏe, bolero cũng thế!
Điều này ai cũng biết: không thể ăn mãi một món ăn! Cho dù nếu
không ngán thì nó sẽ làm chênh lệch dinh dưỡng của bản thân và sẽ dẫn đến suy
mòn sức khỏe
Món ăn tinh thần cũng thế.
Nhạc bolero quá tuyệt vời cho việc giải cảm những tâm thế buồn
nhưng cả một xã hội, nếu có, cứ chăm chăm nghe mãi nó thì là điều không nên
khuyến khích nhau để cùng nghe như một trào lưu duy nhất. Cuộc sống và nghệ thuật
giải trí càng phong phú, đa dạng càng làm con người phát triển toàn diện và cảm
thấy muôn màu thú vị hơn. Hãy thử tìm đến những phong vị âm nhạc khác xem sao.
Đôi khi cứ ngồi quán cóc vỉa hè thì thử một hôm nào đó lên đồ sang trọng đến một
nơi cũng quý phái thì sẽ thấy cuộc đời này thật còn nhiều điều mới mẻ cần khám
phá và mở rộng tâm thế và nhãn quan.Ta sẽ thấy con người mình còn nhiều chỗ khuất
để phát triển toàn diện mà lâu nay đã vô tình không nhận ra.
Âm nhạc là cả đại dương chứ không phải là một dòng hải lưu.
T.M.P
